Als je Can Lis leert kennen, ontdek je een liefdesverhaal – een verhaal dat het idee van een huis overstijgt en in plaats daarvan een visie, een familie en een leven met diepe intentie belichaamt. Dit persoonlijke toevluchtsoord van Jørn Utzon staat aan de rand van de ruige kustlijn van Mallorca en openbaart zichzelf stap voor stap, alsof het zijn geheimen alleen prijsgeeft aan degenen die echt de tijd nemen om te observeren.
Toen we aan de creatie van de onze collectie Spring Summer 2025 begonnen, werden we door het Utzon Center uitgenodigd om ons helemaal onder te dompelen in de essentie van Can Lis. Onze reis daarheen werd meer dan een verkenning van architectonische theorieën en erfgoed; het was een daad van toewijding. We liepen over de verweerde stenen vloeren, ervoeren de omhelzing van de binnenplaatsen en lieten ons leiden door de stille ritmes: het spel van licht en schaduw, de geur van zeelucht die in de muren hing en de ingebeelde echo's van het leven die de ruimtes in de loop der tijd hebben gevuld.
Can Lis is niet alleen een verzameling bakstenen en cement; het is een tapijt van herinneringen en rituelen. De verschillende gedeelte komen samen en onthullen een verhaal van gedeelde maaltijden onder een open hemel, het zachte lopen van blote voeten over koele stenen en de warme gloed van zonsondergangen die gouden mozaïeken op de muren schilderen.
Jørn Utzon (1918–2008)
Jørn Utzon was een Deense architect die bekend is van zijn ontwerp van het Sydney Opera House, een architectonisch icoon dat zijn grote gevoel voor organische vormen en de natuurlijke omgeving belichaamt. Zijn werk, waaronder opmerkelijke projecten zoals de kerk van Bagsværd in Denemarken, Can Lis op Mallorca en het Parlementsgebouw in Koeweit, wordt gekenmerkt door een integratie van structuur, context en cultureel erfgoed.
Utzons architectonische benadering werd sterk beïnvloed door zijn waardering voor natuur, cultuur en traditie. Zijn ontwerpen omvatten vaak een gevoeligheid voor lokale materialen, vakmanschap en de specifieke kenmerken van een locatie, wat resulteerde in gebouwen die zowel geaard als poëtisch aanvoelen. Centraal in zijn filosofie stond het idee dat architectuur moet voortkomen uit haar omgeving, door ruimtes te creëren die reageren op het landschap en de menselijke ervaring verrijken.
"Can Lis van Jørn Utzon is een buitengewoon huis, waar de bijna spirituele verbinding van de architect met de natuur heeft gediend als basis voor een huis dat meer verwant is aan de tempels uit het verleden dan aan gewone huizen."
Line Nørskov Davenport, Utzon Center
"Voor Ferm Living was deze samenwerking met het Utzon Center een kans om het erfgoed van Can Lis bij een breder publiek bekend te maken. Can Lis met zijn diepe nederigheid en ingetogen pracht dient als een blijvend bewijs van hoe onze huizen ons tegelijkertijd kunnen verankeren en bevrijden, door ruimtes te creëren die in gelijke mate vasthouden, uitdagen en troosten."
Phillipp Materna, hoofd ontwerp
De collectie Ferm Living x Utzon – Can Lis
De collectie Ferm Living x Utzon – Can Lis creëert een verhaal van meditatie, tactiliteit en rustige verfijning, perfect voor eigentijdse woonruimtes die zowel functioneel als poëtisch zijn. Net als Can Lis, dat Deense rationaliteit in evenwicht brengt met de elementaire texturen van Mallorcaanse kunstnijverheid, verweeft de collectie materiële expressiviteit met Scandinavisch minimalisme.
De vormen en materialen van dit seizoen zijn geïnspireerd op de omgeving van Can Lis, waar ruige kustlijnen, veranderend licht en tactiele oppervlakken een diep gevoel van plaats creëren. De meubels en objecten hebben een sculpturale kwaliteit en vormen een antwoord op de texturen en geometrieën van de contouren van de unieke architectuur van het huis. Daarnaast vormt de keuze van materialen, bestaande uit FSC®-gecertificeerd hout van de Douglasspar en eiken, glas, steen en gepatineerde afwerkingen de basis van de ontwerpen.
Het erfgoed van Can Lis
Achter de grootsheid van Utzons grootste architectonische triomf, het Sydney Opera House, gaat een verhaal van conflicten schuil. Tijdens de bouw, die meer dan tien jaar in beslag nam, kreeg het Opera House te maken met politieke strijd, budgettaire controverses en kritisch publiek, met als hoogtepunt het vertrek van Utzon uit het project. Hij zou nooit terugkeren naar Australië om het voltooide werk te zien.
Door deze ervaring ging hij op zoek naar vernieuwing - niet in grote publieke uitingen, maar in de stille daad van het creëren van iets diep persoonlijks: een familiehuis. Can Lis, het huis dat Utzon bouwde aan de zuidkust van Mallorca, ontstond als reactie op deze periode in zijn leven.
Can Lis werd gebouwd in 1972 en weerspiegelt Utzons terugkeer naar de essentie van architectuur. Tijdens hun eerste bezoek aan Mallorca kochten Utzon en zijn vrouw Lis verschillende stukken land in de heuvels boven S'Horta, met de bedoeling om daar te gaan bouwen. Nadat ze er echter niet in slaagden om bouwvergunningen te krijgen, kochten ze in 1967 een stuk grond aan de kust, waar Can Lis uiteindelijk zou worden gerealiseerd. Het huis is opgedragen aan zijn vrouw Lis en is ontworpen als een toevluchtsoord en een intiem eerbetoon aan haar en aan hun gezin.
Can Lis ligt op een smal perceel op een klif met uitzicht op de Middellandse Zee en is opgebouwd als een lineaire reeks paviljoens langs de kustlijn, elk met een eigen functie en allemaal met uitzicht op zee. De indeling bestaat uit een centrale woonkamer, een apart keuken- en eetpaviljoen en afzonderlijke slaapkamerpaviljoens, allemaal verbonden door open binnenplaatsen en wandelpaden. Deze binnenplaatsen dienen als overgangsruimten, die de functies van het huis afbakenen en tegelijkertijd een sterke verbinding met het buitenleven behouden. Het ontwerp zorgt voor een vloeiende overgang tussen binnen- en buitenruimtes en creëert een duidelijke integratie met de buitenomgeving.
"Can Lis kan worden gezien als een bewoonbare bron van licht, waarin architect Jørn Utzon het licht op meesterlijke wijze rangschikt als een materiaal op zich. De ontwerpen van Ferm Living zijn hierop geïnspireerd en weerspiegelen het samenspel van steen, hout en licht in het huis, waardoor een dynamische choreografie van schaduw, materiaal en vorm ontstaat."
Terwijl het Opera House de gedurfde techniek en innovatie van halverwege de vorige eeuw centraal stelde, omarmt Can Lis een meer meditatieve expressie, waarbij het put uit de lokale tradities van het eiland om iets te creëren dat zowel tijdloos als geaard is. Van een afstand zou Can Lis kunnen worden aangezien voor een typisch Mallorcaans bouwwerk, met zijn golvende bovedillas en pure, onopgesmukte buitenkant. Als je goed kijkt wordt echter duidelijk dat dit palet een uitgangspunt is voor iets onmiskenbaar unieks, dat de expressie van beide regio's in balans brengt, zowel de Scandinavisch als de Mallorcaanse.
In de loop van de tijd werd Can Lis doorgegeven aan Utzons familie en werd het een dierbare nalatenschap van zijn visie en manier van leven. De familie vertrouwde later het beheer toe aan het Utzon Center, zodat het verhaal van Can Lis ook toekomstige generaties zou blijven inspireren. Het Utzon Center nodigde Ferm Living uit om een collectie te creëren die geïnspireerd is op het huis: een kans om zijn erfgoed te eren en het verhaal bekend te maken bij een breder publiek.
Door de samenwerking te benaderen als een conceptueel eerbetoon in plaats van een directe reproductie, onderzoekt de Ferm Living x Utzon – Can Lis Collectie wat het betekent om te creëren binnen en naast erfgoed.
Shop de Collectie hier.